Frans Weekers, blauwe staatssecretaris

Aan zijn fiscale agenda werkt hij nog. Maar Frans Weekers deinst er niet voor terug alvast een glasheldere toezegging te doen. ‘Als ik met een vereenvoudigingsagenda kom, is daarvan niet de bedoeling dat de lasten worden verzwaard. De belofte die ik doe, is dat ik hiermee niet stiekem een nettolastenverzwaring probeer door te voeren.’

De ondernemer moet zich bezighouden met ondernemen. Hij moet niet kijken hoe hij aan de fiscus kan verdienen, maar hoe hij kan verdienen aan zijn producten. En iedereen begrijpt dat je een fair share moet afdragen aan de schatkist. Mijn taak is te zorgen dat ik de wet- en regelgeving begrijpelijker maak en houd. Desondanks blijft het nodig om de ondernemer te begeleiden in het woud van fiscale wet en regelgeving. De belastingadviseur is wat dat betreft de steun en toeverlaat van de ondernemer.

Ik zie voor de fiscaal intermediair ook een belangrijke rol als tussenschakel met de Belastingdienst. Voor de ondernemer is het belangrijk dat hij meer zekerheid krijgt over en inzicht in zijn fiscale positie, zodat hij niet jarenlang in onzekerheid hoeft te verkeren over de beslissing die hij heeft genomen. Maar dan is het van belang dat de fiscaal adviseur open is over zaken die niet bij voorbaat helder zijn en deze – in het kader van horizontaal toezicht – op gelijke voet bespreekt met de Belastingdienst.

U ziet de belastingadviseur dus als tussenschakel?

Ja. Hij is geen verlengstuk van de Belastingdienst. Hij wordt tenslotte door de ondernemer betaald. Maar wat je wel mag verwachten van een professionele intermediair is dat deze overleg voert met de inspecteur en zelf actief bespreekpunten aandraagt.

En welke rol ziet u dan voor de beroepsorganisatie?

Die moet in het Becon-overleg signalen afgeven over hoe regelingen werken in de praktijk van alledag en informatie doorgeven aan haar leden.

Een andere belangrijke rol is dat zij oog heeft voor het zelfreinigend vermogen. Als je verwacht dat de autoriteiten jou zien als volwaardig gesprekspartner dan mogen de autoriteiten ook verwachten dat de brancheorganisatie het kaf van het koren scheidt, zodat ook aan die zijde eerlijk zaken wordt gedaan.

Dat zie je terug bij de horizontaal-toezichtconvenanten die wij voor het mkb afsluiten met de fiscale adviseurs. Als wij kunnen vertrouwen op de kwaliteit en integriteit van de intermediair, kunnen wij ook veel gemakkelijker afspraken maken dan wanneer je voortdurend achterom moet kijken. Zo’n open houding past ook bij het beleid van het kabinet. Wij willen uitgaan van vertrouwen in de samenleving en van vertrouwen in professionals. En burgers en professionals die zich houden aan de regels willen wij niet lastigvallen met controle.

Dus minder boekencontrole?

De uitgebreide boekencontroles zul je altijd als stok achter de deur moeten hebben. Maar we willen die ouderwetse stok vooral inzetten op dat segment waar je nog niet bij voorbaat de zekerheid hebt dat ze zich compliant gedragen en de handhavingscapaciteit richten op de wat zwakkere plekken. We willen bedrijven dus niet lastigvallen als je weet dat je ze kunt vertrouwen. Maar daarvoor moet je wel afspraken maken. En daar zou de beroepsgroep nog wel iets kunnen doen.

U ziet de beroepsgroep dus als pleitbezorger van horizontaal toezicht?

Nou, ik hoop dat zij daarvan ook de voordelen inziet dankzij dit interview en andere gesprekken. Ik heb een paar weken geleden een spontane sms gekregen van een paar kantoren, die niet tot de grote jongens behoren: “Wij ondertekenen aanstaande dinsdag een convenant met de Belastingdienst. Als je toevallig in de buurt bent, kom je dan ook?” Het lukte me niet om daarbij te zijn. Maar het laat zien dat er beweging in zit.

Je moet niet hebben dat ondernemers en autoriteiten met de rug naar elkaar toe staan. Of dat ze in een vechthouding staan.

Omdat ik hier dus heel sterk in geloof, doe ik niet alleen een appel op mijn eigen dienst. Want daar zijn natuurlijk ook mensen die denken: vertrouwen is goed, maar controle is beter. Voor intermediairs is zo’n convenant een keurmerk van de Belastingdienst. Daarmee kun je er op vertrouwen dat je met een andere houding wordt benaderd dan iemand die zegt: ik doe het uiterste om de fiscus een poot uit te draaien. En van daaruit doe ik ook een appel op de beroepsgroep: trek nu samen schouder aan schouder op.

Zei u net eigenlijk: ik heb ook binnen de Belastingdienst nog wel wat zieltjes te winnen, omdat er nogal wat inspecteurs van de oude stempel zijn?

Je ziet natuurlijk diverse stromingen, dat spreekt voor zich. Maar je ziet ook een stroming die buitengewoon goede ervaringen heeft met het horizontaal toezicht. Voor degenen die het beste kunnen werken vanuit de habitat waarbinnen zij zijn opgevoed – de oude stempel en het verticale toezicht – blijven er nog genoeg pappenheimers over die we met harde tucht moeten benaderen.

Belastingadviseurs kijken met een zekere huiver naar de aangekondigde bezuinigingen op de Belastingdienst. Want gaat dit niet ten koste gaat van de kwaliteit?

Kun je met een kleinere dienst dezelfde kwaliteit leveren? Ik ben overtuigd van wel. In de eerste plaats zijn er nog heel wat slagen te maken door slimmer te werken en processen beter op elkaar te laten aansluiten. We doen nu bijvoorbeeld veel meer met elektronisch berichtenverkeer. En we zijn bezig met de ontwikkeling van een portal waarbij iedere toeslaggerechtigde zijn eigen persoonlijke domein krijgt. Dat persoonlijke domein wordt dit jaar nog ingevoerd, zodat de kosten van die uitvoering omlaag gaan. Ik hoop de portal voor àlle belastingplichtigen nog binnen deze kabinetsperiode te realiseren. Daarbij ga ik er dan wel van uit dat er pas in 2015 nieuwe verkiezingen zijn.

Kun je via die portal bijvoorbeeld gemakkelijker zelf wijzigingen doorgeven?

Ja. Als je bijvoorbeeld BTW-aangifte doet en er later achter komt dat er iets niet klopt of ergens pas later documenten voor hebt dan kun je via de portal gemakkelijk een wijziging op je aangifte indienen. Dan is het dus niet nodig om bezwaar te maken tegen de aanslag op je eigen aangifte. En als iemand toch bezwaar maakt, bellen wij hem op, want dan is het veel sneller duidelijker waar het eigenlijk om gaat.

En andersom, naar de Belastingdienst bellen?

Ik wil dat alle belastingplichtigen die niet kunnen worden geholpen door de BelastingTelefoon uiteindelijk ook doorverbonden moeten kunnen worden met de inspecteur of een andere specialist. Dat geldt in de eerste plaats natuurlijk voor het intermediair. We zijn nu bezig met een pilot die we in de loop van het jaar uitrollen over het hele land. Want een overheidsloket kan natuurlijk nooit anoniem zijn. Je zult altijd ook over je zaak moeten kunnen spreken met een behandelend ambtenaar. Met alleen slimmer werken en gebruik van nieuwe technieken kom je er niet. We moeten zaken ook eenvoudiger maken. Zo gaan wij kijken naar al die verschillende grondslagen-versmallers voor specifieke doelgroepen. Dat zie je niet alleen bij ondernemersfaciliteiten, maar ook in de sfeer van toeslagen. Er zijn er zoveel dat wij door de bomen het bos niet meer zien. Daar wil ik met de stofkam doorheen. Ik werk nog aan een fiscale agenda en zal daarin met voorstellen komen. Dat zal niet altijd eenvoudig zijn, want iemand die een speciale faciliteit heeft, raakt die niet graag kwijt.

En daar komt dan een meer algemene regeling voor terug?

Ja. Kijk, als ik met een vereenvoudigingsagenda kom, is daarvan niet de bedoeling dat de lasten worden verzwaard. Als je de verschuivingen binnen een bepaalde bandbreedte kunt aanbrengen dan is daar misschien wel draagvlak voor in de Tweede Kamer. Die heeft er bij de behandeling van het Belastingplan op aangedrongen dat wij zo’n vereenvoudigingsslag maken. De belofte die ik wil doen is dat ik hiermee niet stiekem een netto lastenverzwaring probeer door te voeren.

De belastingwetgeving wordt gebruikt als pakezel voor allerlei niet-fiscale doelstellingen. Laat u dat toe? Bent u wat dat betreft purist of instrumentalist?

Je hebt tal van instrumenten, van piepklein tot heel groot, die ooit om begrijpelijke redenen zijn ingevoerd… maar als je mij vraagt bent u ook zo’n instrumentalist dan zeg ik: nee, nee. Ik houd van kerstbomen, maar alleen in de kersttijd en niet in de fiscale wetgeving. En ik zeg er nog één ding bij: ik houd ook niet van kerstbomen die worden opgetuigd door fiscaal adviseurs. Het is misschien vloeken in de kerk, maar ik houd van eenvoud, robuustheid, fraudebestendigheid, transparantie. Want dat dient uiteindelijk ook het draagvlak voor een eerlijke belastingheffing.

Maar soms wordt er om politieke redenen toch voor gekozen om een bepaalde doelstelling te bereiken via de belastingwetgeving…

Onze belastingwetgeving bevat ook niet-fiscale doelstellingen. Denk aan milieudoelstellingen. Een groot deel van de kamer dringt ook aan op een verdere vergroening van het fiscale stelsel. Ik denk dat wij vooralsnog aan onze taks zitten als het gaat om vergroening. Let wel: er is niets mis mee om zwaar milieuvervuilende activiteiten zwaarder te belasten. Maar je moet ervoor oppassen dat je in Nederland zo ver voor de troepen uitloopt dat er geen internationaal level playing field meer is en je je eigen bedrijven de nek om aan het draaien bent. Als het nevendoel zo belangrijk is en de fiscale prikkels voor het nevendoel zo goed werken, komt het primaire doel in het gedrang. Ik ben een blauwe staatssecretaris, die vindt dat de belastingen er primair zijn om de schatkist te vullen voor de publieke voorzieningen die wij in dit land met elkaar willen bekostigen. Ik moet erop letten dat belastingheffing zo min mogelijk verstorend werkt op de economie. Dat werken uiteindelijk loont, dat ondernemen loont. Ik heb niet de neiging om meer belastingen te heffen, ik heb de neiging om te kijken of wij niet naar minder belasting toe kunnen.

(uit: Het Register, maart 2011)