Jan Kees de Jager en de vlaktaks

Wanneer het aan CDA’er Jan Kees de Jager ligt, wordt de veronderstelde rente in de Box 3-heffing niet verhoogd naar 5%, blijven de pensioenen die ondernemers in eigen beheer opbouwen aftrekbaar en valt te praten over de vlaktaks, maar niet over de vliegtaks. Als demissionair minister van Financiën – dit interview is afgenomen in april 2010 – moet hij zich echter op de vlakte houden.

 Jan Kees de Jager begon als zoon van een Zeeuwse fruitteler tijdens zijn studie rechten en economie een automatiseringsbedrijf. Hij is bij het grote publiek vooral bekend als de staatssecretaris van Financiën die een recordbedrag aan zwart spaargeld wist te belasten. Na het vertrek van de PvdA uit het kabinet is hij ook minister van Financiën – zij het demissionair. De vraag is voor hoe lang nog.

Wordt u weer minister van Financiën als het CDA gaat regeren? Of eventueel weer staatssecretaris?

‘Daar kan ik nog weinig over zeggen. De kiezer is aan zet. Na de verkiezingen zien we wel of het CDA weer verantwoordelijkheid mag dragen in een nieuw kabinet. En wie daarin dan eventueel zitting zullen nemen. Na drie jaar op Financiën kan ik wel zeggen dat ik graag verder zou gaan op dit schitterende departement.’

Wat heeft u op fiscaal gebied bijgedragen aan het vorige en huidige verkiezingsprogramma van het CDA?

‘Die programma’s worden door een verkiezingsprogrammacommissie opgesteld en vastgesteld door het partijcongres. Natuurlijk spreek je direct en indirect met leden uit deze commissie en doe je voorstellen die het programma ten goede komen. Maar het is niet aan mij om bepaalde voorstellen naar me toe te trekken.’

 De Studiecommissie Belastingstelsel is onlangs met voorstellen gekomen om het stelsel te herzien. Welke voorstellen spreken u in het bijzonder aan?

‘Als demissionair minister van Financiën kan ik daar inhoudelijk niets over zeggen. Als CDA-politicus pleit ik voor verbreding van de heffingsgrondslag terwijl de tarieven effectief worden verlaagd. Dit leidt tot extra welvaartswinst bij de loon- , inkomsten- en vennootschapsbelasting. Door in de vennootschapsbelasting een vermogensaftrek in te voeren, stimuleer je investeren met eigen kapitaal.’

Bent u voor geleidelijke vermindering van de hypotheekrenteaftrek?

‘Nee. Het CDA stimuleert het eigenwoningbezit en de hypotheekrenteaftrek is daarbij een belangrijk instrument. Op dit moment moet je niet sleutelen aan de fragiele woningmarkt. Mensen zijn nu gebaat bij rust en zekerheid. Het CDA is ook voorstander van minder belastingheffing op arbeid en winst en meer op consumptie en milieuvervuilende activiteiten.’

De grondslag verbreden door aftrekposten te schrappen en het toptarief te verlagen. Vindt u dat dit in overeenstemming is met het draagkrachtbeginsel?

‘Dit voorstel is niet van invloed op de inkomensverdeling, dus het draagkrachtbeginsel wordt niet aangetast.’

Maar aftrekposten schrappen beïnvloedt toch het uitgavenpatroon en dus de draagkracht?

‘Je kunt dat niet zo eenduidig zeggen. Als je bepaalde aftrekposten afschaft en bepaalde tarieven verlaagt – niet per se alleen de toptarieven – betekent dat niet automatisch minder draagkracht. Het hangt af van het koopkrachtplaatje. Met een bepaald inkomen kun je er per saldo best op vooruitgaan. Dit kabinet neemt er geen standpunt over in.’

 Leidt dit uiteindelijk niet tot een vlaktaks?

‘Nee, wel tot een vlakkere tariefstructuur.’

 Wat vindt u van de vlaktaks?

‘Het zou een goed alternatief kunnen zijn. Maar je moet wel goed kijken naar eventuele nadelen en de vlaktaks nauwkeurig uitwerken. Zoiets kun je niet één twee drie invoeren.’

 Zou de veronderstelde rente bij de Box3–heffing gezien de actuele rentetarieven wel omhoog moeten van 4 naar 5%, zoals is voorgesteld?

‘Die geluiden ken ik niet. Die 4% rendement weerspiegelt het langetermijnrendement. Voor de eenvoud en de stabiliteit van de belastingopbrengsten zou het niet goed zijn dit percentage te laten fluctueren.

‘Volgens de Studiecommissie zou de pensioenopbouw in eigen beheer niet langer aftrekbaar moeten zijn. Bent u het daarmee eens?

‘Ik vraag me af of dat verstandig is. Wanneer je dat als ondernemer niet langer kunt aftrekken en je pensioen extern moet opbouwen, zou dat een stuk duurder kunnen zijn en een aanslag vormen op de financieringsbehoefte van de onderneming.’

Wat vindt u ervan om voortaan de pensioenaanspraken te belasten en de pensioenuitkeringen te zijner tijd grotendeels vrij te stellen? Daarmee zou de staatsschuld fors omlaag kunnen worden gebracht.

‘Je zou dan ook naar de nadelen moeten kijken. Een aanspraak wordt in de maatschappij niet als inkomen ervaren, de uiteindelijke uitkering wel.’

 U komt uit het mkb. Bent u ervoor het mkb te steunen met fiscale maatregelen?

‘Zeker. En ik heb dat dan ook gedaan. Ondernemers zijn de motor achter werkgelegenheid, productiviteit en groei. Ik heb bijvoorbeeld de mkb-winstvrijstelling verhoogd van 10,5% naar 12% en de eis van een minimumaantal uren afgeschaft. Ik heb de kleinschaligheidsinvesteringsaftrek – die vooral ten goede komt aan het mkb – zo gestroomlijnd en opgehoogd dat een relatief kleine investering een grotere aftrek oplevert. Voor innovatieve ondernemers heb ik de afdrachtvermindering bij speur- en ontwikkelingswerk, de WBSO, verruimd en een nieuwe innovatiebox geïntroduceerd.’

Is het niet de minister van Economische Zaken die het budget voor de WBSO heeft verhoogd?

‘EZ gaat over de inhoud en de uitvoering van de regeling. Financiën gaat over het budget.’

De Studiecommissie stelt voor de zelfstandigenaftrek af te schaffen. Dat is toch niet in het voordeel van het mkb?

‘Ik heb al vaker aangegeven dat de zelfstandigenaftrek een ongewenste prikkel bevat. Wanneer de winst toeneemt, neemt de zelfstandigenaftrek af en moeten ondernemers dus relatief meer belasting betalen. Ik wil ambitieuze ondernemers juist stimuleren om te groeien en meer winst te gaan maken. Daarom vind ik het interessant om te kijken of de zelfstandigenaftrek kan worden omgezet in een mkb-winstvrijstelling. De mkb-winstvrijstelling is wel gericht op groei, omdat die hoger uitvalt naarmate de winst toeneemt. Daardoor worden ondernemers juist beloond als ze meer winst maken.’

Als het aan de studiecommissie ligt wordt de landbouwvrijstelling voor de inkomstenbelasting aangetast en vervalt de cultuurgrondvrijstelling voor de overdrachtsbelasting. Dat is niet direct gunstig voor de agrarische sector. Zou het CDA de band met deze sector niet moeten verstevigen?

‘De studiecommissie heeft sec gekeken naar wat in het belastingstelsel beter en eenvoudiger kan. Dan kun je bepaalde groepen uiteraard niet uitsluiten.’

 Bent u – na de fiscale maatregelen voor zuinige auto’s – ook voor de invoering van andere groene belastingmaatregelen?

‘Ik zie graag minder belastingheffing op arbeid en winst en meer op consumptie en milieuvervuilende activiteiten. Door vergroening van het belastingstelsel kunnen de maatschappelijke kosten van milieuvervuilend gedrag meer worden meegenomen in de prijzen. Maar het lijkt me niet verstandig om in de huidige economische situatie nieuwe belastingen in te voeren. Eventuele voorstellen in die richting zouden trouwens ook niet passen bij de demissionaire status van het kabinet.’

Is herinvoering van de vliegtaks voor u denkbaar?

‘Dat lijkt me op dit moment uitgesloten. We hebben de vliegbelasting afgeschaft vanwege de crisis. Het zou dan wel erg onverstandig zijn om bij de eerste tekenen van herstel de Nederlandse luchthavens meteen weer te confronteren met een heffing die in de buurlanden niet bestaat. Bovendien gaat vanaf 2012 voor de hele Europese luchtvaart een plafond aan de Co2-uitstoot gelden, het ETS-systeem. Vliegmaatschappijen moeten in dit systeem een deel van hun CO₂-rechten kopen. Dat zie je terug in de ticketprijzen, net als bij de vliegbelasting.’

In hoeverre zijn dergelijke maatregelen op puur nationaal niveau effectief?

‘Het bereik van het ETS is straks veel groter dan het bereik van een nationale vliegbelasting ooit kan zijn. Bovendien heb je geen last van grenseffecten tussen de lidstaten. Het is altijd beter een grensoverschrijdend probleem ook grensoverschrijdend aan te pakken. Daarom zijn we ook blij dat we binnen Europa deze afspraken hebben kunnen maken.’

 U heeft de aanpak van zwartspaarders ‘gestroomlijnd’. Daarbij bent u geholpen door de dreiging die uitgaat van gestolen bankgegevens. In België heeft de Brusselse rechtbank het gebruik van gestolen gegevens bij de strafvervolging veroordeeld en in Duitsland woedt een hevige discussie over het gebruik van zulke gegevens voor de belastingheffing. Critici vinden dat de fiscus zich schuldig maakt aan uitlokking of heling wanneer zij betaalt voor gegevens die anderen hebben gestolen. Bent u het met hen eens?

‘Zwartsparen gaat ten koste van de meeste mensen, die wél netjes belasting betalen over hun spaargeld. Omdat het hier ging om een tipgever met bijzonder goede gegevens heb ik na veel wikken en wegen de knoop doorgehakt. Nederland heeft al sinds jaar en dag een tipgeversregeling, die – zeker in vergelijking met bijvoorbeeld de Verenigde Staten – bijzonder terughoudend is voor wat de hoogte van de beloning betreft. Bovendien wordt het tipgeld pas betaald als de belasting echt binnengekomen is. We zijn dus terughoudend. Ik wil hier geen bountyhunter-achtige toestanden.’

Omdat het hier ging om een tipgever met bijzonder goede gegevens, zegt u. Is het gebruik van gestolen gegevens dus onaanvaardbaar als ze van mindere kwaliteit zijn?

‘Ja. Het is onaanvaardbaar als de gegevens onbetaalbaar en onbetrouwbaar zijn. De Fiod en de Belastingdienst hebben bij deze gegevens een cross check gedaan. Op de dvd stonden veel mensen tegen wie al een verdenking bestond, maar nog onvoldoende bewijs was.’

Onbetaalbaar – welk bedrag is nog betaalbaar?

‘Dat kan ik zo niet zeggen. Het belangrijkste is de betrouwbaarheid.’

Welke middelen zijn voor u nog geoorloofd in de strijd tegen fraude en welke niet meer?

‘De middelen moeten proportioneel zijn. Iemand die een keer per ongeluk een foutje maakt – dat kan gebeuren. Maar als je kijkt naar mensen die miljoenen op een spaarrekening in het buitenland hebben staan om willens en wetens de belasting te ontwijken – dan heb ik geen moeite met een harde aanpak.’

 Wanneer kunnen we de goedbeveiligde persoonlijke internetpagina tegemoet zien?

‘Het vereist flink wat investeringen in de automatisering voordat je online je belastingzaken of toeslag kunt bekijken, controleren en eventueel veranderen. Er wordt nu hard aan gewerkt, maar het gaat helaas nog even duren voordat het zover is. Ik heb ervoor gezorgd dat er weer een heldere centrale aansturing van de ICT is gekomen. De Belastingdienst is al een tijdje bezig met een herstructurering van alle ICT-systemen, zodat ze goed met elkaar kunnen praten en ze makkelijker kunnen worden onderhouden en vervangen. Dat is een complexe verbouwing die moet worden uitgevoerd terwijl “de winkel” van de Belastingdienst gewoon open is.’

Wie vult uw aangifte in?

‘Ik laat mijn aangifte altijd invullen door een adviseur. Dat deed ik ook al toen ik ondernemer was.’

(uit: Het Register, mei 2010)