Volg @lexvanalmelo
‘Ik raad af om roem en rijkdom als doel te kiezen,’ zegt psycholoog, coach, trainer, onderzoeker en schrijver Coert Visser. In Leren & Presteren laat hij op een vlotte, heldere en concrete manier op basis van bewezen psychologische inzichten zien hoe je de prestaties van jezelf en anderen kunt verbeteren.
Waarin zou u zelf willen verbeteren?
Het eerste waar ik aan denk is gitaarspelen, het tweede mijn werk. Ik geef veel trainingen en coaching aan onder anderen managers en projectmanagers. Mijn vak psychologie is zo complex dat er altijd iets te leren valt. En naarmate je er meer van weet, weet je ook beter hoe begrensd je kennis is.
Hoe verbetert u het coachen van managers?
Wij trainen hen in de psychologische aspecten van hun werk, met name gesprekken die zij lastig en uitdagend vinden. Gesprekken waarin zij bijvoorbeeld moeten zeggen dat een medewerker iets niet goed doet of iets niet heeft gedaan. Managers vinden het vaak lastig om de verwachtingen goed te formuleren en te zorgen dat de medewerker de beslissing begrijpt en accepteert.
Is uw boek een managementboek of een zelfmanagementboek?
Het is eerder een zelfmanagementboek, maar zeker ook bruikbaar voor managers. Die kunnen bijvoorbeeld leren hoe goed het stellen van leerdoelen is en wat het verschil is tussen een leerzone en een prestatiezone.
En dat SMART vaak niet werkt…
SMART werkt wel bij heel overzichtelijke routinematige taken voor competente medewerkers, zoals lopendebandwerk. Maar het is niet effectief bij functies waarin je tijdens het werk moet uitvinden wat je moet doen, learning on the job. Dan is het beter om leerdoelen te stellen dan absolute prestatiedoelen . Leerdoelen zijn ook motiverender. Je focust je meer op het proces, waardoor je dieper gaat leren en jouw competenties toenemen. Daardoor ga je je beter voelen en beter presteren. Maar vaak kennen managers het verschil niet tussen targets en leerdoelen.
Hoe kun je leerdoelen formuleren?
Het werkt niet om ze op te leggen vanuit jouw kennis of vanuit de doelen van de organisatie. Maar er is niets mis mee om ze aan te reiken. Het is ook heel goed mogelijk om de medewerker te laten meedenken over de leerdoelen, want dat werkt extra motiverend. Het is dus belangrijk om erover te communiceren.
U had het net over leerzones en prestatiezones – wat is het verschil?
In de prestatiezone ben je gericht op zo min mogelijk fouten maken, zoals een chirurg bij operaties. Als we aan het werk zijn, zitten we meestal in onze prestatiezone en proberen we geen gekke dingetjes uit. In de leerzone ben je bereid om fouten te maken. Je moet dan niet worden afgerekend op fouten, want dat smoort het leren in de kiem. Om te kunnen proberen en oefenen moet je eilandjes van veiligheid creëren waar foutjes zijn toegestaan.
Wanneer zit je aan je prestatieplafond?
Als je bijvoorbeeld arts bent kun je in de eerste tijd heel veel leren en bouw je ervaring op. Dat ervaringseffect houdt na een paar jaar op. Dan heb je het niveau van acceptabel functioneren bereikt en maakt meer ervaring je niet beter. Je kunt wel beter gaan presteren door gericht te oefenen met deliberate practice; die methode beschrijf ik in het boek. Soms ga je dan heel snel vooruit, maar blijf je op een bepaald niveau hangen. De frustratie daarover geeft je de energie om door het prestatieplafond heen te breken. Toen ik twintig was kon ik de solo’s van mijn gitaarhelden naspelen als die niet al te snel waren. Ik heb lang gedacht dat zij speciale, snelle vingers hadden of mijn hersenen te traag waren. Toen ik jaren later een nieuwe gitaar kocht, had ik iets gelezen over deliberate practice methode en vroeg ik mij af hoe die zou werken bij gitaarspelen. Door de manier van oefenen en door de volharding kan ik nu sneller spelen dan toen ik twintig was.
Individuele leerstijlen bestaan niet, individuele voorkeuren en effectieve studiestrategieën wel. Dus?
Moet je effectieve studiestrategieën volgen. Ik heb gemerkt dat heel veel docenten en studenten die niet kennen en ik hoop dat die meer bekend worden door dit boek.
Multitasking en zelfonderbreking remmen de productiviteit. Waarom helpt tussendoor wandelen wel?
Een minuut of twintig wandelen in een stevig tempo leidt tot goede doorbloeding van je hersenen, waardoor je creatiever wordt. Door de lichaamsbeweging maakt je brein nieuwe neuronen aan. Door moeilijke dingen te leren zorg je ervoor dat die neuronen niet afsterven. Leren en lichaamsbeweging versterken elkaar, maar je hoeft het niet tegelijkertijd te doen.
Helpt belonen?
Dat is een verhaal apart. Wij zijn gewend om te denken dat je ongewenst gedrag moet bestraffen en gewenst gedrag moet belonen. Maar inmiddels weten we dat straffen en belonen averechts werken als middel om te motiveren. Met name bij meer abstracte werkzaamheden. ABN AMRO wil nu de bonus afschaffen omdat die tot ongewenst gedrag leidt.
Rijkdom en roem leiden in het algemeen tot negatieve gevoelens en minder functioneren. Wat moet je dan nastreven?
Met roem en rijkdom is op zichzelf niets mis, maar het zijn extrinsieke doelen. In tegenstelling tot intrinsieke doelen leiden ze vaak tot minder tevredenheid als je ze bereikt en soms zelfs tot depressieve klachten, afhankelijk van jouw intentie. Ik raad vooral af om roem en rijkdom als doel te kiezen,
Bij de talentenjacht The Voice of Holland zeggen heel wat jonge deelnemers dat roem hun doel is…
Dat programma roept dat wel een beetje op, ja. Maar hoe wijs is dat precies?
Waarom zou psychologie een vak moeten worden op de middelbare school?
Omdat het in alle facetten van het leven een rol speelt. Psychologische componenten zijn medebepalend voor ons succes. Je kunt bijvoorbeeld leren om denkfouten te vermijden en in plaats van een statische mindset een groeimindset aan te nemen.Een statische mindset leidt tot angst en minder succes. Docenten zouden hiervan meer kennis moeten hebben, zonder dat zij een soort psycholoog worden. Zij kunnen eenvoudig leren hoe je een context creëert waarin leerlingen gemotiveerd worden en met welke interventies je een groeimindset kunt bevorderen. Op mijn website progressiegerichtwerken.nl kun je hiervoor checklistjes vinden.
Persoonlijkheid is te veranderen. Hoe?
Ik wil niet zeggen dat het altijd zou moeten, maar als je ergens niet tevreden over bent, vind je in het boek een modelletje voor hoe je dat aanpakt. Begin met zelfreflectie: waarom wil je het veranderen? Als je echt gemotiveerd bent, krijg je de energie om het te willen doen. Dan ga je een plan maken, gedrag oefenen en situaties opzoeken die tot verbetering leiden.
Succes en levensgeluk zijn niet volledig maakbaar en deels toevallig, schrijft u. Is ongeluk wel maakbaar?
Ja, ongeluk lijkt wel maakbaar. Als je bijvoorbeeld harddrugs gaat gebruiken, is de kans veel groter dat je de greep op je leven verliest. Voor geluk speelt toeval altijd een rol. Als je inactief bent, verklein je de kans op toeval. Dat geluk niet volledig maakbaar is, vind ik niet zo erg. Je moet niet per se streven naar geluk.
Dit interview verscheen eerder bij Managementboek