Hé notaris, vertalen is niet genoeg

Met de campagne ‘Hé notaris, vertaal ’s’ heeft content marketing bureau The Post uit Zwolle ‘de Oscar van de Media’ gewonnen. ‘Hé notaris, vertaal ’s’ is een website-applicatie waarmee je als leek kunt zoeken wat sommige notariële termen betekenen.

Ik heb er in de vorige nieuwsbrief voor gepleit de inhoud van een notariële akte te ontsluiten met infographics. Plaatjes maken de essentie van bijvoorbeeld een levenstestament duidelijk. In de digitale versie kun je op de plaatjes klikken en naar de onderliggende juridische tekst gaan om te zien wat er exact is vastgelegd. Notarissen hoeven hun modellen niet te vertalen; ze hoeven er alleen een ‘interface’ overheen te leggen.

Ik had al bijna een stageplaats geregeld voor een student, maar de KNB vond het idee te zeer los staan van andere initiatieven om juridische taal uit te leggen. Dus mijn voorstel werd weggewuifd. Overigens zag ik pas later dat een Osse notaris een boek met infographics heeft gemaakt. Daarin legt zij juridische termen uit – op zich een loffelijk initiatief.

‘Je bent ontslagen’

Ik weet nu waar de KNB mee bezig was: met de vertaal-site. Vreemd genoeg bestaat er geen bijbehorende vertaal-app; je moet dus weten dat de site bestaat en er naartoe surfen. Als eerste ben ik gaan zoeken op het woord executeur. Mijn zuster en ik hebben als bewindvoerders van onze demente moeder namelijk problemen met de beoogd executeur. Deze ‘vrijwilliger’ zegt een vertrouwensband met haar te hebben opgebouwd, maar heeft nooit betalingsbevoegdheden gekregen.

Vijf jaar geleden heeft zij een concept-testament opgesteld met de hulp van deze ‘vrijwilliger’, die zichzelf als executeur heeft laten opnemen in het definitieve testament. Op haar 95e heeft een waarnemend notaris dit testament gepasseerd. Mijn moeder heeft niet beseft dat deze indringer na haar overlijden de exclusieve bevoegdheden krijgt over haar bankrekeningen. Zij heeft de betalingsbevoegdheden moeten afstaan aan de bewindvoerders. Maar die kunnen niets meer als zij is overleden.

De bewindvoerders hebben de beoogd executeur voorgesteld één van hen te benoemen tot mede-executeur, zodat de bankzaken op dezelfde rolletjes blijven lopen. De beoogd executeur wil echter dat hij als buitenstaander de verantwoordelijkheid houdt.

Onlangs heeft mijn moeder in een helder moment gezegd dat het nooit haar bedoeling was om de beoogd executeur ‘het alleenrecht ‘ te geven. En toen de beoogd executeur onlangs op bezoek kwam in het verpleegtehuis heette ze hem welkom met de woorden: ‘Je bent ontslagen.’ In dit stadium van dementie heeft zij echter niets meer te vertellen.

Wat is beheer?

Het zou zo maar kunnen dat zij bij het passeren van het testament niet heeft beseft wat de functie van executeur precies inhoudt. In het testament worden de bevoegdheden weliswaar uitgebreid opgesomd. Maar mijn moeder zag vijf jaar geleden al vrijwel niets meer. Vandaar dat ze de ‘vrijwilliger’ nodig had voor haar financiën.

Zelfs als onze moeder geen stokoude digibete was geweest, had ‘Hé notaris, vertaal ’s’ haar dan geholpen? Bij het lemma ‘executeur’ lezen we: ‘Een executeur is iemand die de nalatenschap beheert, zorgt dat de schulden worden betaald en ervoor zorgt dat de aangifte erfbelasting wordt gedaan.’ Maar wat is ‘beheer van de nalatenschap’? Als ik doorklik naar de uitleg op You Tube word ik geen steek wijzer; de uitleg is te basic. Wel vind ik de vorm leuk.

Kortom, een vertaalinstrumentje kan – in notariële termen – niet de Belehrungsfunctie vervullen. Dus leuk, die AMMA Award 2021 in de categorie ‘Best smart impact’, maar vooral voor het bekroonde reclamebureau.

Naar mijn idee komen Bernard Schols en Heidi Kleisen in de buurt van een goede uitleg. In ‘Voorkom ruzie rond de kist’ beschrijven de hoogleraar erfrecht en de journaliste problemen waarover de rechter zich heeft gebogen. Zij sluiten zo goed aan bij de belevingswereld van de geïnteresseerde leek dat het soms wat populistisch wordt. Maar dat vind ik in dit verband een verdienste. Binnenkort verschijnt de zesde druk. ‘Hé notaris, vertel nog eens!’